ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΠΑΣΕΠΠΕ ΣΤΗΝ ΒΡΑΔΙΑ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ 2021 ΣΤΟ ΤΕΕ 22-11-21

Αγαπητέ κ. Γενικέ, Πρόεδρε, Αξιότιμες  κυρίες και κύριοι,

Πριν από λίγες μέρες παρακολουθήσαμε την διάσκεψη του ΟΗΕ στη Γλασκώβη, με στόχο τον περιορισμό της ανόδου της θερμοκρασίας στον πλανήτη κατά 1,5 βαθμό Κελσίου. Η διάσκεψη μπορεί να μην ήταν απόλυτα επιτυχημένη -και σε αυτό συμβάλλουν και τα αντικρουόμενα εθνικά συμφέροντα των κρατών που συμμετέχουν.  Όμως είναι ιδιαίτερα σημαντικό, ότι τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε μια όλο και μεγαλύτερη συμμετοχή των κρατών, στο διάλογο για την κλιματική αλλαγή.

Η Ευρώπη, που πρωτοστατεί στην πράσινη ατζέντα, περιλαμβάνει το περιβάλλον και την βιώσιμη ανάπτυξη στον πυρήνα του Ταμείου Ανάκαμψης, του μεγαλύτερου χρηματοδοτικού πακέτου στην ιστορία της.

Είναι ξεκάθαρο στις κεντρικές ηγεσίες παγκοσμίως, ότι μετά την πανδημία,( που η αντιμετώπισή της αποτελεί λαμπρό παράδειγμα έρευνας και καινοτομίας)  η κλιματική αλλαγή είναι η επόμενη μεγάλη πρόκληση της ανθρωπότητας και είναι ήδη εδώ.

Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια η χώρα μας έχει βιώσει με τον πιο βάρβαρο τρόπο τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής με έντονα φαινόμενα όπως πυρκαγιές, πλημμύρες, διάβρωση ακτών κ.α. . Είναι υποχρέωση όλων μας να αντιληφθούμε την αμεσότητα του φαινόμενου και να κινηθούμε συγχρόνως σε δύο κατευθύνσεις: την πρόληψη και την αντιμετώπισή .

Όσον αφορά την πρόληψη, ο στόχος είναι ο περιορισμός των ρύπων που προέρχονται από ανθρωπογενή δραστηριότητα. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αποτελούν την ναυαρχίδα της προσπάθειας αυτής και το επενδυτικό ενδιαφέρον στην Ελλάδα είναι μεγάλο, ιδιαίτερα για φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να τονίσουμε και τη σημασία των υδροηλεκτρικών έργων για την χώρα μας που η Ευρώπη έχει αποφασίσει να περιορίσει, έχοντας όμως φτάσει ήδη σε μεγάλο ποσοστό αξιοποίησης του ενεργειακού δυναμικού της. Η Ελλάδα έχει ακόμη μεγάλο περιθώριο ανάπτυξης υδροηλεκτρικών έργων και δεν πρέπει να μείνει ανεκμετάλλευτο για πολλούς λόγους. Η αξιοποίηση της βιομάζας για παραγωγή ενέργειας αποκτά ιδιαίτερη σημασία στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας.Να σημειώσουμε όμως ότι ενώ στην χώρα μας υπάρχει μία συνεχώς αυξανόμενη διάθεση επενδύσεων σε ΑΠΕ οι υποδομές και τα δίκτυα υπολείπονται σημαντικά ακόμη.

Σημαντικό ρόλο σε αυτό το εγχείρημα, μιλώντας για τις ΑΠΕ, είναι η αποθήκευση ενέργειας που συνιστά μια μεγάλη πρόκληση ιδιαίτερα στην έρευνα και την καινοτομία.  Η αντλισοταμίευση μπορεί να είναι μια καλή λύση μέχρι να εξελιχθούν οι τεχνολογίες αποθήκευσης.

Ταυτόχρονα με την παραγωγή πράσινης ενέργειας, είναι πολύ σημαντικό να μειωθεί η ενεργειακή κατανάλωση. Η προσπάθεια ήδη έχει ξεκινήσει σε οικιακό επίπεδο με προγράμματα για την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών, αλλά και ευρύτερα, με αναβαθμίσεις στον ηλεκτροφωτισμό υβριδικά συστήματα, έλεγχος δικτύων κ.α.

Ιδιαίτερη αναφορά θέλω να κάνω στα θέματα ύδρευσης και αποχέτευσης που δεν αναδεικνύονται αρκετά και μπορούν να μειώσουν την ενεργειακή κατανάλωση. Οι Ηνωμένες Πολιτείες υπολογίζουν ότι το 3-4% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης προέρχεται από τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων. Η χρήση σύγχρονου εξοπλισμού και η βελτιωμένη λειτουργία των εγκαταστάσεων δύναται να μειώσει την ενεργειακή κατανάλωση των εγκαταστάσεων. Στην διαχείριση των δικτύων ύδρευσης – αποχέτευσης  συστήματα αυτοματισμών μπορούν να βελτιστοποιήσουν την ενεργειακή κατανάλωση. Επιπροσθέτως, η χρήση λογισμικών μπορεί να συμβάλλει στην βέλτιστη ενεργειακή κατανάλωση των διαφόρων εγκαταστάσεων και δικτύων.

Είναι σημαντικό η παραγωγή έργων και υπηρεσιών σε αυτή την κατεύθυνση να γίνεται με προγραμματισμό και επιμετρούμενα στοιχεία πριν και μετά ώστε να είναι ανταποδοτική η δαπάνη και να στηρίζεται πράγματι στη εξέλιξη της έρευνας.

Ωστόσο, η ελαχιστοποίηση των ενεργειακών καταναλώσεων και η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι μόνο η μία όψη του νομίσματος. Η κλιματική αλλαγή είναι ήδη εδώ και οφείλουμε να προετοιμαστούμε για αυτήν.

 

Η κυκλική οικονομία και οι δραστηριότητες σε αυτή την κατεύθυνση αποτελούν σίγουρα απάντηση στην πρόκληση της κλιματικής αλλαγής. Η μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία, συμπεριλαμβανομένης της κυκλικής βιοοικονομίας, είναι μια τεράστια ευκαιρία για να δημιουργηθούν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα σε βιώσιμη βάση. Η εφαρμογή των αρχών της κυκλικής οικονομίας σε όλους τους τομείς και τις βιομηχανίες έχει την δυνατότητα να παράγει οικονομικό όφελος και πολλές νέες θέσεις εργασίας  Η χώρα μας έχει κάνει σημαντικά βήματα σε αυτή την κατεύθυνση τα τελευταία χρόνια. Το μοντέλο της κυκλικής οικονομίας έχει να αντιπαλέψει συνήθειες ετών της γραμμικής οικονομίας  με αποτέλεσμα να δυσκολεύει την πρόοδο των εξελίξεων. Το γεγονός αυτό απαιτεί κατ αρχάς ευρεία ενημέρωση του πληθυσμού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η πρωτοβουλία του ΠΑΣΕΠΠΕ με τον Δήμο Σπάρτης όπου εν μέσω πανδημίας η εφαρμογή ενός προγράμματος με τα σχολεία σε 6 μήνες απέδωσε  6 τόνους ανακυκλώσιμων.

Φυσικά αυτό είναι το ένα σκέλος. Η δημιουργία σημείων συλλογής (πράσινα σημεία) και μονάδων επεξεργασίας των ανακυκλώσιμων είναι το δεύτερο και θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με ιδιαίτερα κίνητρα στον ιδιωτικό τομέα. Δεν είναι δυνατόν σχεδόν το σύνολο των ανακυκλούμενων υλικών να οδηγείται εκτός χώρας για επεξεργασία.

 

Στο χώρο των υποδομών, αυτές κατά το παρελθόν έχουν σχεδιαστεί με παραμέτρους που δεν λαμβάνουν υπόψιν την κλιματική αλλαγή, με αποτέλεσμα πολλές να αστοχούν. Οι πιο ευάλωτες υποδομές πρέπει να εντοπιστούν σε τοπικό επίπεδο και να ενισχυθούν. Η Ελλάδα περιλαμβάνει πολλές παραθαλάσσιες περιοχές που είναι ευάλωτες και στην διάβρωση των ακτών. Σε αυτή την περίπτωση χρειάζονται ολοκληρωμένες και άμεσες λύσεις ώστε να μην προκαλούνται αστοχίες που πλήττουν στη συνέχεια και τον τουρισμό, την σημαία της εθνικής μας οικονομίας.

Καθώς η ανάγκη για πιο ανθεκτικές υποδομές αναδεικνύεται όλο και περισσότερο, πρέπει να γίνει κατανοητός και ο ρόλος των κατασκευών στην κλιματική αλλαγή. Το 39% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου παγκοσμίως το 2019, προήλθε από το χώρο των κατασκευών και τα κτίρια. Πέραν των ενεργειακών αναβαθμίσεων, ο κλάδος των κατασκευών πρέπει να γίνει περισσότερο φιλικός στο περιβάλλον. Τα υλικά, τα ποσοστά επαναχρησιμοποίησης , η υποχρέωση χρήσης ανακυκλώσιμων, η ευρεία χρήση και ο έλεγχος του ΗΜΑ,  οι διαδικασίες καθαιρέσεων, η ψηφιοποίηση και η παραγωγικότητά συνιστούν τους βασικούς πυλώνες για τον μετασχηματισμό των κατασκευών.

Όσον αφορά τα ακραία καιρικά φαινόμενα που σχετίζονται με τις πυρκαγιές και πλημμύρες, πρέπει να εγκατασταθούν συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης, και να επεκταθούν  δικλείδες ασφαλείας, όπως αντιπυρικές ζώνες και αντιπλημμυρικά έργα που θα σχεδιάζονται και θα κατασκευάζονται άμεσα σε τοπικό επίπεδο. Ωστόσο, σε αυτό το σημείο καλό είναι να αναφερθεί ότι τα διάφορα έργα πρέπει να υλοποιούνται με ταχύτητα χωρίς να μειώνουν την ποιότητα. Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από την είδηση στα μέσα ότι αντιπλημμυρικό έργο που παραδόθηκε το καλοκαίρι του περασμένου έτους, καταστράφηκε με τις πρώτες βροχές. Η διασφάλιση της ποιότητας των έργων σχετίζεται άμεσα με την τεχνογνωσία. Τα έργα πρέπει να έχουν αυστηρές προδιαγραφές και οι διαγωνισμοί να μην περιορίζονται μόνο σε μειοδοσίες.

Όλες οι περιβαλλοντικές λύσεις που παρουσιάστηκαν, απαιτούν υψηλή τεχνογνωσία και επιχειρήσεις που θα εστιάζουν στην βιωσιμότητα. Οι επιχειρήσεις, στον ευρύτερο τομέα του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής πρέπει να αναπτύσσουν συνεχώς νέες τεχνολογίες, καθώς τα προβλήματα δεν έχουν ακόμα λυθεί..  Για να αναπτυχθούν οι νέες τεχνολογίες που απαιτούνται, κρίσιμος είναι ο ρόλος των ερευνητικών κέντρων. Τα ακαδημαϊκά κέντρα όπως το ΕΜΠ, πρέπει να συνεργαστούν με τις επιχειρήσεις για να βρεθούν οι καλύτερες λύσεις, οι πιο εύκολα υλοποιήσιμες και να μην χαθεί χρόνος.

Με όσα αναφέραμε εδώ προκύπτει αβίαστα η ανάγκη ουσιαστικής συνεργασίας του ιδιωτικού με τον δημόσιο τομέα και των ερευνητικών κέντρων. Μία πρακτική που οι σημαντικότερες εταιρείες του ΠΑΣΕΠΠΕ εφαρμόζουν χρόνια τώρα και που θα πρέπει να επεκταθεί σε όλους τους παραγωγικούς τομείς. Το θετικό είναι ότι πλέον τα χρηματοοικονομικά εργαλεία αυξάνονται ώστε να βρεθούν περισσότερες και καλύτερες λύσεις. Το νομοσχέδιο για τις εταιρείες τεχνοβλαστούς αποτελεί μια καλή ευκαιρία, ίσως και αφορμή, να έρθουν ακόμα πιο κοντά οι Ελληνικές επιχειρήσεις με τα ερευνητικά κέντρα. Το αποτέλεσμα θα είναι σίγουρα σπουδαίο.

Σε κάθε περίπτωση ο ρόλος των επιχειρήσεων στην νέα εποχή μετά την πανδημία αλλάζει ριζικά. Δεν αναφέρομαι μόνο στις επιχειρήσεις περιβάλλοντος αλλά στο σύνολο των επιχειρήσεων. Όπως εδώ και χρόνια έχουν δείξει οι επιχειρήσεις του ΠΑΣΕΠΠΕ, οι επιχειρήσεις δεν πρέπει να επικεντρώνονται αποκλειστικά στην δημιουργία κέρδους, αλλά να ανταποδίδουν τις επιτυχίες τους στο κοινωνικό σύνολο και το περιβάλλον. Οι παράγοντες ESG έρχονται για να μείνουν και να καθορίσουν την χρηματοδοτική και όχι μόνο επάρκεια των επιχειρήσεων. Οι επιχειρήσεις που δεν θα σέβονται το περιβάλλον θα περιθωριοποιούνται από τους θεσμούς αλλά και την κοινωνία.

Συμπερασματικά, πρέπει όλοι να προετοιμαστούμε για μία ευκαιρία.

 Η αντίστοιχη ημερίδα σε μερικά χρόνια από τώρα θα πρέπει να έχει θέμα την επιτυχημένη μετάβαση της Ελλάδας στην κλιματική αλλαγή. Οι οικονομικοί πόροι μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, του νέου ΕΣΠΑ και των ιδιωτικών επενδύσεων είναι διαθέσιμοι αλλά δεν αρκούν. Χρειάζεται μεθοδικότητα, πλάνο για να απορροφηθούν οι πόροι και να κατανεμηθούν σωστά και με το κατάλληλο χρονοδιάγραμμα. Ο κίνδυνος αποτυχίας είναι μεγάλος, γιατί το σχέδιο είναι μεγαλεπήβολο. Αν όμως οι σημερινοί παρευρισκόμενοι, δηλαδή η πολιτεία, τα ερευνητικά κέντρα και οι επιχειρήσεις συνεργαστούν άμεσα και αποτελεσματικά, δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα.

 

Ευχαριστώ πολύ.

H πρόκληση της κλιματικής αλλαγής και η απάντηση της Έρευνας

Αξιότιμες κυρίες

Αξιότιμοι κύριοι

 

θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για τη συμβολή σας στην επιτυχή διεξαγωγή της Εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε στις 22 Νοεμβρίου 2021 στην Αίθουσα Εκδηλώσεων του ΤΕΕ  με θέμα: "H πρόκληση της κλιματικής αλλαγής και η απάντηση της Έρευνας"

 

Να σας ενημερώσω ότι μπορείτε να δείτε τις ομιλίες σας ακολουθώντας τον παρακάτω σύνδεσμο στο κανάλι του ΕΜΠ στο YouTube 

 

https://www.youtube.com/watch?v=MZLxEvnhKEE

 

 

Με εκτίμηση 

 

H επιστημονικά υπεύθυνη της Βραδιάς του Ερευνητή στο ΕΜΠ

Ομότιμη Καθηγήτρια ΕΜΠ Αντωνία Μοροπούλου